Aby zrozumieć rozwój, sukcesy i niebezpieczeństwa ruchu bolszewicko-komunistycznego, należy go rozumieć jako świecką religię społeczną i polityczną.
/Komunizm/ domaga się absolutnej dominacji nad każdą sferą życia — zarówno duchową, jak i świecką. Reżim sowiecki nie uważa się za jeden z wielu możliwych reżimów, ale za reżim oparty na określonej doktrynie, która odpowiada niezbędnemu rozwojowi społeczeństwa.
Bolszewizm zawsze podkreślał, że jego podstawowa doktryna, tak zwany materializm dialektyczny, który został przedstawiony w swojej oficjalnej, ostatecznej, obowiązującej formie przez samego Stalina, jest jedyną
prawdą o wszechświecie, ludziach, historii i społeczeństwie, i jako jedyny rozumie ich rozwój.
Bolszewicy uważają wszystkie inne doktryny i poglądy za błędy i herezje, które należy odrzucić i zwalczać, za przejawy przestarzałego porządku społecznego, który broni egoistycznej dominacji jednej klasy, za źródła uprzedzeń w opozycji do obiektywnej wiedzy naukowej.
Zaprzeczenie istnienia Boga jest podstawą bolszewizmu.
Wszystkie podstawowe doktryny bolszewickie zaczerpnięto z dzieł Karola Marksa i Fryderyka Engelsa. Bolszewizm twierdzi, że tylko on przedstawia właściwą interpretację i kontynuację marksizmu, klucz do właściwego zrozumienia wszechświata i historii.
Lenin zawsze wierzył, że jest lojalnym ortodoksyjnym rewolucjonistą marksistą [...] Uważał wszystkich swoich socjalistycznych przeciwników za zdrajców i fałszerzów prawdy; prawda została udostępniona jedynie przez dwóch wielkich mistrzów, Marksa i Engelsa.
W przeciwieństwie do umiarkowanych socjalistów, których atakują jako oportunistów i zdrajców, ponieważ akceptują pokojowy, stopniowy rozwój społeczeństwa, bolszewicy podkreślają konieczność przemocy. Twierdzą, że siła i przemoc były używane we wszystkich okresach historii do ustanawiania nowych porządków społecznych i dlatego jest niezbędna do przyspieszenia powstawania społeczeństw socjalistycznych i komunistycznych. W dyktaturze proletariatu siła i przemoc są używane nie z osobistych, subiektywnych powodów, ale w celu ułatwienia obiektywnych procesów społecznych.
Akceptacja masowego terroryzmu jako nieuniknionej broni wyjaśnia, dlaczego stalinowska konstytucja z 1936 r., ze swoim systemem gwarancji praw jednostki, nie zapobiegła pozornie cynicznemu lekceważeniu tych praw, ilekroć kierownictwo partii decydowało, że musi je zastąpić.
Dla swoich wyznawców partia komunistyczna wydaje się być instrumentem nieuniknionego rozwoju społecznego, podczas gdy krytyczni outsiderzy postrzegają ją jako grupę bezwzględnych aktywistów, cynicznie uzasadniających swoje czyny „nieomylną” doktryną społeczną.
Połączenie dialektycznie uzasadnionej, elastycznej polityki siły z jednej strony, a doktrynerskiego utopizmu z drugiej, wyjaśnia zarówno dwuznaczność, jak i cyniczną praktykę bolszewizmu w działaniu. Starzy członkowie partii nagle mogą zostać postawieni w roli zdrajców, jeśli nie podporządkują się zwycięskiemu kierownictwu lub jeśli ich potępienie wydaje się przydatne dla utrzymania i rozszerzenia władzy.
Podstawę i znaczenie bolszewizmu można w pełni zrozumieć tylko wtedy, gdy uświadomimy sobie, że jest on czymś więcej niż doktryną polityczną, ekonomiczną czy socjologiczną. Jest to także religia polityczna utrzymująca, że zna naturę wszechświata i społeczeństwa, zarówno pod względem struktury, jak i rozwoju.
Kościół nie tylko jest zastąpiony przez Partię; Partia stała się czymś więcej niż Kościołem. Partia bowiem nie tylko określa właściwe przekonania — kieruje także osiągnięciem prawdziwego celu życia tu na ziemi (a innego celu nie ma); dominuje zarówno w kredo, jak i w prowadzeniu życia.
Lenin doszedł do władzy po pierwsze dlatego, że uczynił swoją partię grupą zdyscyplinowaną i stosunkowo dobrze zorganizowaną; po drugie dlatego, że inne partie — zwłaszcza socjaliści rolni, tak zwani eserowcy, którzy mieli więcej zwolenników niż bolszewicy — nie mieli silnych przywódców ani konkretnego programu praktycznego; i po trzecie, ponieważ Leninowi i jego kolaborantom udało się dzięki propagandzie i innych taktykach sprawiać wrażenie, że spełnią życzenia mas.
Sprzeczność między teorią a rzeczywistością bolszewizmu — sprzeczność między propagandową deklarowaną wolnością a jej obecnym praktycznym zniszczeniem — wywodzi się z samej istoty bolszewizmu jako świeckiej pseudo religii politycznej, i jej błędnych idei człowieka, i społeczeństwa.
Utopia staje się ideologią, służącą jedynie usprawiedliwianiu działań totalitarnych władców i absolutnie niezwiązaną z brutalną naturą rzeczywistości.
Bolszewizm ma swoje korzenie na Zachodzie. Punkt wyjścia i podstawę jego doktryny, marksizm, jeden z jego dwóch twórców, Fryderyk Engels, określił jako potomną filozofii niemieckiej, ekonomii angielskiej i socjologii francuskiej (socjalizm utopijny).